درباره طیور

 باكتري اشرشيا كلي ( Escherichia) هنگامي بيماري زا مي شود كه pH لوله گوارش از ۵ فراتر رود . با به كار گيري از تركيبات يگانه در جيره غذايي، خوراندن لاكتوباسيل ها يا بعضا از اسيد هاي پوشش دار مي توان اسيديته دستگاه گوارش را مراقبت كرد . مانند تمام حيوان ها خونگرم كه در محفظه ارگانيك محافظت مي شوند، در بازه زماني كوتاهي پس از خروج از تخم، جمعيت ميكروبي در لوله گوارش جوجه ها ايجاد خواهد شد . دسته هاي گوناگون باكتريايي كه در لوله گوارش صاحبخانه كلونيزه مي شوند به تغييرات با اهميت مي باشند .

ماشين جوجه كشي

لوله گوارش در جوجه هايي كه جديد از تخم بيرون گرديده اند . تا حدودي عاري از اجرام مي باشد و داراي pH نسبتاً بالا و باكتري هاي غير بيمارزايي مثل لاكتوباسيلوس ها ميباشد كه كاهش pH را در حدود ۴ تا ۵ ممكن مي سازد . باكتري هاي بيماريزاي روده اي ( Enteropathogenic) نظير اشريشيا كلي در pH فراتر از ۶ تا ۷ ، كار مطلوبي را لز خويش نشان مي دهند . در صورتي كه در جيره غذايي پرنده كربنات سديم وجود داشته باشد، مقطع انكوباسيون اسريشيا كلي تهاجمي از ۷۲ ساعت ارگانيك به ۵ تا ۱۲ ساعت كاهش مي يابد . فاكتور ضد ترشح Antiseceretory Factor (ASF) پروتئين تهيه و تنظيم كننده اي هست كه از ترشح مايع به باطن روده دوري مي كند . مقدار ۰۱/۰ پيكومول از ASF در جوجه منجر كاهش قابل توجهي در ترشحات توليد گرديده توسط توكسين هاي اشريشيا كلي مي شود . پلاسماي جوجه هايي كه از اسهال مشقت مي برند، حاوي مقادير كمي از ASF مي باشد . در‌صورتي‌كه چه حضور اين ماده ، يك جواب ايمونولوژيك به حساب نمي آيد، با اين درحال حاضر به وسيله آنتروتوكسين ها در لوله گوارش به شدت تحريك مي شود و به حيث مي رسد كه نقش مهمي در دفاع درمقابل ترشح مايعات در حالات مرضي داشته باشد .
فاكتور ضد ترشحي (ASF) در سيستم روان مركزي تولفيد مي شود و عمدتاً در غده هيپوفيز تجمع مي يابد و از طرز خون و صفرا به دستگاه گوارش انتقال داده مي شود .
●حساس
بودن فاكتور ضد ترشحي به غذا مقادير ASF در پلاسماي خون به تناسب تغيير در اجزاي ارگانيك جيره ارتقا مي يابد . دسته خاصي از فاكتور ضد ترشحي كه ليسيتين القاء شده توسط خوراك ( Feed Induced Lecithin = FIL ) خوانده مي شود، حساسيت ويژه اي داراست . اين دسته ASF دارنده به عبارتي خاصيت ضد ترشحي، مانند ASF توليد گرديده به وسيله توكسين مي باشد، ولي ساختمان شيميايي آن تا اندازه اي مختلف مي باشد .
توليد آن در سيستم اعصاب مركزي مستقيماً به قند و امينواسيدهاي جيره متعلق مي‌باشد . در تجربيات متفاوت اثبات گرديده هست كه مي بضاعت و توان اندازه پروتئين نپخته جيره با شالوده غلات را با اضافه كردن سو‌مين اسيدهاي آمينه محدود كننده ( limiting amino acid) مانند تره اونين، كاهش بخشيد . در طيوران در حضور مقادير بالاي فاكتور ضد ترشحي كاهش مشخصي در بروز اسهال مشاهده گرديده ميباشد . احتمالاً ميزان ساخت نيز به علت بهبود موقعيت سالمي ارتقاء مي يابد . شيوع اسهال را مي بضاعت به طور مشخصي با كاستن پروتئين خام جيره و به امداد خاصيت ضد ترشحي جيره كاهش بخشيد . در هم اكنون حاضر به بهره گيري از مقادير اكثر پروتئين هاي گياهي در جيره هاي طيور رغبت بيشتري وجود دارد . اين دستور مي تواند رويش يك سويه را به سيستم گوارشي اجبار كند . جوجه ها بايستي به ميل كردن جيره اي كاملاً متفاوت از لحاظ ساختار، طعم و ادغام غذايي عادت داده شوند . سازش بايد با در لحاظ به دست آوردن ترشح آنزيم تهيه و تنظيم كننده pH، اندازه عبور مواد هضم گرديده و مكانيسم هاي جذبي ساخت شود .
تغذيه با مقادير كم وم تناوب بيشتر، در محافظت اسيديته لوله گوارش ياري مي نمايد و بدين ترتيب pH در حد مناسب مراقبت مي شود . اطمينان از اين امر، خير صرفا از طرز سلول هاي پوشانننده معده كه اسيد هيدروكلريك ترشح مي كنند، بلكه با حضور باكتري هاي جان دار در لوله گوارش، تأمين مي شود . اين باكتري ها به طور ارگانيك در معده يافت مي شوند و حضور آن ها به آماده كردن اسيديته معده و مساعدت در محافظت pH مطلوب جهت فعاليت آنزيمي و پرهيز از پرورش باكتري هاي بيماريزا ياري مي نمايد . در ۴ pH= ، اين باكتري ها به سرعت رويش كرده، كاملاً فعال ميباشند . در‌صورتي‌كه pH به مقدار خيلي فراوان افزايش يابد ( فراتر از ۵ )، باكتري اشريشيا كلي تكثير يافته، با باكتري هاي مفيدي كه تعداشان كاهش مي يابد، رقابت مي كند . تغيير‌و تحول در تركيبات غذايي تشكيل دهنده جيره بايد به آرامي انجام شود تا به پرنده فرصت سازگاري يافتن داده شود . تغيير تحول ناگهاني در مخلوط جيره ممكن مي‌باشد به تغيير تحول pH باعث شود . جور هاي لاكتوباسيلوس از باكتري هايي هستند كه توانمند به توليد مقادير متعددي اسيد لاكتيك مي باشند . اثر ممانعتي لاكتوباسيلوس روي باكتريهاي ديگر، به ايجاد پراكسيدهيدروژن بوسيله آن ها نسبت داده گرديده مي‌باشد . باكتري هاي اسيد لاكتيك از طرز خاصيت چسبندگي خود روي ديواره، خنثي سازي سموم، فعاليت باكتري كشي، دوري از سنتز آمين و افزايش توان ايمني، مانع از كلونيزه شدن كلي فرم ها مي شوند . لاكتوباسيلوس اسيدوفيلوس ( Lactobacillus acidophilus ) همينطور توانا به ساخت آنتي بيوتيك اسيدولين ( acidolin ) مي‌باشد كه مانع رويش ارگانيسم هاي بيماريزاي روده اي مي شود . شرايط ارگانيك براي پرورش باكتري هاي مولد اسيد لاكتيك مطلوب هست . موقعيت نا مناسب ( استرس ) اين اثر را از در ميان مي پيروزي و رشد اشريشيا كلي را تشويق مي نمايد . تغذيه مخمر، تعداد باكتري هاي مصرف كننده اسيد لاكتيك را تحريك كرده، pH دستگاه گوارش را تحت مي آورد . در اين موقعيت ارتقا ايجاد پروتئين باكتريايي وجود دارااست . اسيدي كردن معده، نظريه تقريبا جديدي ميباشد . شيوه هاي زيادي براي اسيدي كردن معده پيشنهاد شده و موضوع ارزيابي قرار گرفته مي باشد . افزودن اسيدهاي معدني و آلي بي آلايش و مخلوطي از چند اسيد كه سبب اسيدي شدن در محل هاي مختلف دستگاه گوارش مي شوند، از جمله اين منش ها ميباشد . غذاهاي پلت گرديده pH دستگاه گوارش را تحت مي آورند هم اكنون آنكه غذاهاي آردي آن را بالا مي مارك . همچنين مشاهده شده ميباشد كه تغذيه با ذرت، PH دستگاه گوارش را پايين مي آورد . با مشاهده اسهال در پرنده ها حتمي مي‌باشد جهت اصلاح دهيدراتاسيون، معالجه حمايتي با تجويز مايعات و الكتروليت، رخ گيرد .

 مقدمه
متقاضيان طرحهاي مرغداري و دامداري آن گاه از گزينش طرح موضوع نظر، بايد نسبت به تهيه زمين و طي فرايند اداري مربوطه مبادرت نموده و در غايت پروانه تاسيس طرح درخواستي خود را دريافت كنند و آن مجوزي مي باشد كه براي احداث تاسيسات قضيه نياز ، بر پايه موافقت صادره ضمن رعايت قانون ها و قانون ها نظام دامپروري بوسيله سازمان جهاد كشاورزي صادر مي شود و تمام مشخصات اجراكننده طرح ، جور و گنجايش طرح ، اندازه زمين و مساحت مسقف در آن قيد گرديده هست . در اين مطلب تلاش گرديده مشخصات و بعدها يك واحد مرغ گوشتي بظرفيت 20000 قطعه بررسي و ارائه شود .

ماشين جوجه كشي
مجري پروژه پس از دريافت پروانه تاسيس بايستي نسبت به رسم نقشه طرح خويش توسط كارشناسان كارآزموده اقدام كرده و سپس از تائيد آن از طرف اداره صادر كننده پروانه تاسيس ، عمليات اجراي را استارت نمايد مدل
طرح : مرغداري گوشتي ظرفيت
: 20000 قطعه ميزان
زمين : ميزان زمين برابر پروانه تاسيس 5400 متر مربع مساحت مسقف : بر اساس دستورالعملهاي سازمان مجاهدت كشاورزي در اكنون حاضر 2400 متر مربع براي يك واحد مرغداري گوشتي 20000 قطعه اي مي باشد . به شرح تحت كه بايستي در پباده سازي نقشه مد نظر قرار گيرد .
1 .
سالن پرورش : 2000 مترمربع 2 .
تأسيسات جانبي : ( انباردان، پيش سالنها، خانه كارگري و دفتر كار مدير) 400 متر مربع 
طراحي تاسيسات در
يك پروژه 20000 قطعه اي با توجه به ابعاد زمين و موقعيت آن مي بضاعت و توان حالتهاي مختلفي را پباده سازي و اجرا نمود : الف
- طرح اول : دو تالار 10000 قطعه اي در امتداد هم ب
- طرح دوم :4 تالار 5000 قطعه اي دو به دو به موازات همديگر ج
- طرح سوم : دو تالار 10000 قطعه اي به موازات هم الف-
طرح نخستين :دو تالار 10000 قطعه اي در امتداد هم  در صورتيكه زمين زمينه لحاظ حالتي مستطيلي داشته و طول آن حداقل 150 متر باشد؛ سفارش مي‌گردد از مورد الف به كار گيري كرده و دو تالار به بعدها 5/71* 14 متر كه در ميان آنها اطاق دستور به بعد ها 5/4 * 14 متر قرار ميگيرد را اجرا نمود .
 با دقت به طول زمين مي توانايي عرض تالار را كمتر يا اين كه عمده نيز تعيين نمود اما مي بايست اعتنا نمود كه تغيير و تحول عرض سالن موقعيت مختص خود را هم در طرز مديريت، تعداد تهويه ها ،تعداد سطر زنجير دانخوري ، آبخوريها و بقيه نكات فني را مي طلبد و بايستي آن را رعايت نمود . ولي به لحاظ مي رسد شايسته ترين شرايط پهنا 14 متر باشد . كه در اينصورت مي توانايي 6 رديف زنجير دانخوري و 6 سطر آبخوري در تالار نصب نمود .
 ارتفاع ديوارهاي سالن 8/2 متر و در اواسط سالن پرورش جهت برقراري شيب مطلوب در فيس استعمال از سقف تيرچه و بلوك 1/3 متر خواهد بود . اما ميتوان با مشورت مهندس ناظر طرح و حيث اجرا كننده در پوشش سالنها با در حيث به چنگ آوردن آب و هواي حوزه‌ از سقفهاي گنبدي يا شيرواني نيز به كارگيري نمود .
 طول اطاق دستور يك متر اكثر از سالنها انتخاب ميگردد تا علاوه بر تامين حجم مطلوب هواي قضيه نياز هيترها ، فضاي كافي براي نصب دانخوريها ، تابلوهاي برق، لوله هاي آب و بقيه امكانات وجود داشته باشد .


دربها : 1 . در ورودي اطاق دستور جهت راحتي در انتقال ونصب لوازم به ابعاد ( cm120*180 ) تعبيه شود .
2 . از اطاق دستور براي هر يك از سالنها يك عدد در به بعدها 180 * 100 سانتي متر بداخل سالن رويش قرار مي‌گيرد .
3 . در يك سوم انتهاي سالن پرورش يك درب به ميزان 180 * 100 سانتي متر جهت مواقع واجب ، تخليه تالار و غيره نصب گردد .

پنجره ها : 1 . با عنايت به اين كه در درحال حاضر حاضر سيستم تونلي در سالنهاي مرغداري عملاً مورد رضايت بوده و بهترين تلاش را نشان داده است؛ لذا در اولِ تالار و به فاصله دو متر از اولِ تالار و در طول 2/1- 1 متر، در هر ضلع سالن تعداد 3 عدد پنجره به بعد ها 1* 2/1 متر و به فاصله حدود 3 متر از همديگر طراحي و تعبيه شود . علي رغم اينكه تأمين فروغ كاملاً مصنوعي مي باشد اما سفارش مي شود در فواصل 23 ، 43 و 63 متري سالن هم در هر ضلع يك عدد پنجره 1*2/1 متر نصب شود ، تا ضمن استفاده از نور و روشنايي ارگانيك در مواقع لزوم براي تهيه تهويه سالنها و مقدار هواي ورودي موضوع به كار گيري قرار گيرند .
2 . يك عدد پنجره به بعد ها (cm 80 * 100) هم در ضلع پيش‌روي در ورودي پيش تالار جهت ساخت تهويه و تأمين هواي مسئله نياز قرار مي گيرد .

تهويه ها : 1 . در انتهاي سالن با توجه به حجم ، طول و پهنا تالار تعداد تهويه ها تعيين و نصب مي‌شود . لذا براي سالن به بعد ها 14*5/71 متر، تعداد 2 عدد تهويه 140*140 و 3 عدد تهويه 70 سانتي متر بطوريكه يك در در ميان نصب شود مورد نياز مي باشد .
2 . براي پرهيز از ورود هواي خروجي تالار رويش بوسيله تهويه ها ، به درون مزارع دور و بر و عدم مزاحمت براي ايشان ، بفاصله 2 متر از انتهاي تالار ديوار حايل و يا ديوار حياط مرغداري احداث مي شود .همينطور ميتوان توسط كانالهاي فلزي يا گالوانيزه هواي خروجي از تهويه ها را به طرف پائين هدايت نمود .

ب - طرح دوم : چهار تالار 5000 قطعه اي دو به دو به موازات همديگر .
 در صورتيكه زمين انتخابي حالتي مربعي شكل يا اين كه مشابه آن داشته باشد مي بضاعت دو رديف تالار دربرگيرنده دو واحد 5000 قطعه اي كه اتاق پيش سالن در ميانه آن‌ها قرار دارد، توليد نمود كه در اينصورت بعدها سالنها 12* 5/41 متر، اطاق فرمان 12*4 متر و ارتفاع ديوار ها 8/2 متر گزينش ميشود .

در و پنجره ها: 1 .
در محل ورود اطاق دستور ( 8/1* 2/1 ) متر 2 .
در ورودي سالن پرورشي ( 8/1 * 1 ) متر 3 .
يك عدد درب ضروري در يك سوم انتهاي سالن ( 8/1 * 1 ) متر 4 . يك پنجره ( 8/0 * 1 ) متر در ضلع مقابل در محل ورود اطاق دستور نصب شود .
5 . در ابتداي تالار و به مسافت دو متر از اولِ سالن و در طول 2/1- 1 متر، در هر ضلع تالار تعداد 3 عدد پنجره به بعد ها (8/0 * 1 ) و به مسافت حدود 3 متر از همديگر طراحي و تعبيه شود .
6 . دو عدد پنجره 8/0* 1 در 20 و 34 متري اولِ سالن در دو ضلع طولي نصب شود ، تا ضمن به كار گيري از نوروروشنايي ارگانيك در مواقع لزوم براي تنظيم تهويه سالنها و مقدار هواي ورودي موضوع استعمال قرار گيرند .
7 . تهويه ها در انتهاي سالن و به تعداد دو عدد 120 و 3 عدد 90 سانتي متري بصورت يك در في مابين تعبيه شود .

ج – طرح سوم :دو سالن 10000 قطعه اي به موازات هم .
در
صورتيكه وضعيت و بعدها زمين مطلوب طرحهاي الف يا ب نباشد و مجري طرح خود رغبت به روشهاي خاطره گرديده نداشته باشد ، مي توان از وضعيت دو سالن 10000 قطعه به موازات هم به كار گيري كرد بشرح مختصات پايين : 1 . هر سالن پرورش به بعدها 14 * 71 و طول ديوار 8/2 متر .
2 . راز تالار يا اطاق دستور به ابعاد 5/3 * 14 و طول ديوار 8/3 متر .
3 . در ورودي سرسالن 2/1 * 8/1 متر .
4 . در ورودي سالن 1* 8/1 متر .
5 . يك عدد در دوسوم انتهاي سالن بطرف تراس مرغداري و ميزان 1 * 8/1 متر .
انبار
: در تعيين محل انبار بايستي زياد دقت نمود بنحوي كه بتوان كمترين فاصله را با اطاق دستور داشته باشد .
اماكن ورود و خروج وسايل نقليه سنگين جهت حمل و تخليه مواد را اوليه براحتي داشته باشد .
نزديكترين فاصله را با درب محل ورود مرغداري داشته باشد .
 دست‌كم فضاي مسئله نياز جهت احداث انبار 180 متر و حداكثر مي بضاعت و توان 240 متر را براي انبار يك واحد مرغداري 20000 قطعه در حيث گرفت . لذا براي پروژه حاضر انبار به ارتفاع 15 ، پهنا 12 و ارتفاع 5 متر تعيين مي شود .
درب مهم انبار بايستي طوري ساخته شود تا وسايل نقليه باري براحتي باطن يا بيرون گرديده و توشه خود را تخليه كنند .
 همچنين با عنايت به حالت انبار و سالنها يك يا دو درب به ابعاد 8/1* 1 متر در طرفين انبار جهت رفت و آمد كارگران و حمل و نقل تعبيه مي شود .

از آنجا كه امكان ايجاد گرد و خاك در داخل انبار هنگام تخليه بار و يا تهيه و تنظيم جيره وجود دارد؛ لذا دو عدد تهويه 60 سانتي متري و 2 الي 4 عدد پنجره 8/0* 1 متر با توجه به حالت انبار در نظر گرفته مي شود خانه
كارگري در يك مرغداري 20000 قطعه اي حداقل به دو نفر خدمتكار نياز مي باشد لذا براي محل اسكان ايشان دو واحد بمساحت 100 مترمربع دربرگيرنده يك اطاق خواب ، هال ، آشپزخانه و خدمت بهداشتي احداث گردد .
موتور
منزل : با اعتنا به اينكه واحد مرغداري بايد در تمام دوره رويش برق مورد نياز را در اختيار داشته باشد لذا يك اطاق به بعدها 3*4 متر جهت استقرار موتور برق ضروري و قرار دادن اسباب و اثاث و ادوات يدكي سيستم برق مرغداري ساخته مي شود .

توضيحاتي بابت گله كبك تخم گذار
كبك در شرايط طبيعي از اواسط ارديبهشت تا اواخر تير تخم گذاري ميكند. نظر به اين كه با توجه به توجيه اقتصادي، پرورش كبك به صورت صنعتي مد نظر است. لذا بايستي سيستم نور مصنوعي ، خوراك فرمول شده و بستر را با مديريت صحيح به منظور شروع تخم گذاري و تداوم توليد تخم، كنترل نمود. بنابر اين داشتن ۱۵-۱۰ لوكس نور در طول دوره تخم گذاري از ملزومات شرايط نوري محسوب ميشود.

ماشين جوجه كشي

پرورش كبك با خريد گله مولد ۵ ماهه شروع ميشود پس از خريد گله مولد و نگه داشتن گله در يك سيكل ۵۰ روزه نوري (توي لك بردن ) فعاليت كبك براي تخم گذاري اغاز مي گردد. كه اين سن بهترين زمان براي تخم گذاري ميباشد در ضمن كبك در هفت ماهگي به بلوغ جنسي و در چهار ماهگي به بلوغ جسمي (وزن ايده آل) ميرسد . لازم به ذكر است به منظور شروع كار و كسب موفقيت بيشتر تعيين نژاد گله يكي از اساسي ترين گزينه ها ميباشد كه شرايط يك گله مطلوب در زير ذكر ميگردد.
۱-گله بايد از لحاظ همخوني در حد f1 باشد به معناي ساده تر گله تهيه شده از يك لاين مادر اوليه بوده تا مراحل تكثير، توليد و پرورش در حد استاندارد باشد و بازدهي مطلوب داشته باشد كه اين شاخص يكي از مهمترين گزينه هاي موفقيت ميباشد.
۲-تعداد تخم گذاري در هر دوره پرورش ( دوره ۴ ماه )
۳-مقاوم بودن گله مذكور در برابر بيماري ها ( شرايط اب و هوايي گرم و سرد )
۴-نداشتن هيچ گونه نقص عضو پرنده ( حتي عيوب كوچك )
۵-داشتن چنگال هايي بلند كه در جفت گيري موثر بوده و باعث بالا بردن درصد نطفه داري تخم ها ميگردد.
كبك هاي مولد (تخم گذار)
اولين مرحله از سيكل پرورش كبك، تهيه گله مولد تخم گذار مي باشد. در اين مرحله كبك هاي مولد در بستر استقرار يافته و پس از تطبيق خود با شرايط محيطي (۵-۴ روز)، روانه سيكل نوردهي مي شوند و پس از آن دوره تخم گذاري آغاز مي گردد. لذا اين مرحله از اهميتي خاص برخوردار بوده و نقش كليدي را در حصول نتايج مطلوب از ساير مراحل پرورش بعهده دارد.
به منظور شروع دوره پرورش، ابتدا بايد گله مولد را تهيه نمود كه به منظور صرفه اقتصادي، گله هاي ۶۵۰ قطعه اي به بالا مورد توجه مي باشد. پس از خريداري كبك ها بايد آنها را به بستر پرورش برده و به آرامي رها نمود. در بستر پرورش ملزوماتي اعم از شرايط تهويه مطلوب، نور مناسب و ظروف آب و دان كافي و در دسترس مد نظر مي باشد. چنانچه كبك هاي مولد تهيه شده ۵ ماهه باشند، براي نوردهي مستعد بوده و مي توان با مديريتي صحيح دوره آن را آغاز نمود. اما به منظور تطبيق شرايط فيزيولوژيك و رواني كبك با محيط اطراف، بايد چند روزي (۵-۴ روز) را تعلل نمود. دوره نوردهي به مدت ۵۲-۵۱ روز بوده و در اين زمان شدت نور طي ساعت هاي منظم تغيير مي يابد. در ميان بايد توجه نمود كه حتي المقدور از قطعي برق، تنش صوتي و بويژه اختلال نور خودداري گردد. زيرا كبك ها بسيار تحريك پذير بوده و نسبت به كوچكترين محرك ناآشنا واكنش نشان مي دهند. در مدت زمان نوردهي از پروتئين خوراك كبك تا حدي كاسته شده و مكمل هاي ويتاميني، اندكي افزايش مي يابد. زيرا پروتئين بالا موجب افزايش وزن كبك هاي تخم گذار شده و نهايتا در دوره تخم گذاري مشكلاتي را اعم از كاهش تخم يا درشتي بيش از اندازه آن را به بار مي آورد. پس از اتمام دوره نوردهي، ساعت هاي روشنايي طي برنامه اي مشخص تا ۱۷-۱۶ ساعت افزايش يافته و كبك ظرف مدت ۱۸-۱۵ روز پس از دوره نوردهي شروع به تخم گذاري مي نمايد. در اين زمان آشيانه هاي تخم گذاري بايد تهيه و در بستر تعبيه گردند. هنگام شروع دوره نوردهي كبك هاي نر بايد به مدت ۱۵ روز زودتر از ماده ها در خاموشي قرار گرفته باشند اما به علت دشواري اين عمل، بجاي آن در ۱۰-۸ روز اول تخم گذاري بايد تخم ها را حذف نمود زيرا از درصد نطفه داري اندكي برخوردارند. دوره هاي تخم گذاري كبك هاي مولد در هر سال ۲ مرتبه و هر دوره شامل ۴ ماه مي باشد. بديهي است كه تعداد تخم هاي روزانه بسته به تعداد گله مولد در هر دوره رو به فزوني مي باشد. به طوري كه طي دوره هاي ششم و هفتم ( كبك هاي ۳ تا ۴ ساله) درصد تخم گذاري ۶۸-۶۰ را مي توان در نظر داشت. شايان ذكر است كه كيفيت تخم نيز طي ۹ دوره تخم گذاري متغير است. به طوري كه در دوره اول ( كبك هاي ۱ ساله) بعلت بي نطفه بودن بعضي از تخم ها ميتوان سطح كيفي ۹۵% واما در دوره هاي بعدي ۱۰۰% را ثبت نمود. زيرا كبك هاي مولد با تجربه يك دوره تخم گذاري و نوسانات ناشي از آن، از آمادگي جسماني بيشتري براي دوره هاي بعدي تخم گذاري برخوردار هستند. در پايان متذكر ميگردد كه با توجه درصد بالاي تخم گذاري و همچنين سطح كيفي آن در دوره هاي مياني، بايد شيوه مديريت صحيح و موثر را معطوف به اين مقطع زماني نمود.
كيفيت و راندمان مولدين
ميانگين وزن كبك هاي مولد ۴۵۰ گرم مي باشد. اما بايد توجه داشت كه به ازاي افزوده شدن هر ۴۵ گرم به وزن بدن، ۰٫۵ گرم به حجم تخم افزوده مي گردد. از سوي ديگر پيش مولدين ضعيف و كم وزن اغلب داراي استخوان بندي و اسكلت لازمه جهت تشكيل پوسته كامل تخم بعد از ۳۰ هفتگي نخواهند بود. بدين معني كه پيش مولدين ضعيف به صورت مولدين (تخم گذار) ضعيف نيز باقي مي مانند. وزن بدن كبك هاي پيش مولد تحت تاثير عواملي همچون تغذيه، بيماري، نوردهي، فضاي پرورش و نوك چيني قرار دارد. اما در اين ميان تغذيه فاكتوري مهم و ويژه تلقي مي گردد. در صورتي كه كبك هاي پيش مولد با توجه به سن، داراي وزن مطلوب نباشند، بايد جيره غذايي مورد استفاده را با درصد كمي پروتئين بيشتر تا زمان وزن گيري ادامه داده و به تاخير انداخت.
وزن هر كبك طي هفته هاي ۱۴ تا ۱۶ به حداكثر ميزان خود خواهد رسيد. به طوري كه در اين زمان ساختار اسكلتي پرنده به سايز بالغ خود رسيده و مجراي رحم تكامل يافته و آماده اولين دوره تخم گذاري مي باشد. شايان ذكر است كه طي فاصله زماني مذكور حوادث استرس زا اثراتي سوء و مخرب را در وزن گيري گله بجاي مي گذارد. لذا بايد حتي المقدور بايد عوامل تنش زا همانند رفت و آمد هاي بي جهت، اختلال نور (قطعي برق)، انتقال گله به بستري ديگر و نوك چيني را كاهش داد. در مبحث نوك چيني، بهترين زمان جهت اقدام، پيش از ۶ هفتگي مي باشد زيرا گله سريعتر قواي خود را بازيافته و متحمل ضعف رشد كمتري خواهد بود. جهت انتقال گله به بستر تخم گذاري بايد توجه داشت كه سنين ۱۸ تا ۲۰ هفتگي زمان مناسبي نبوده و مي تواند عملي سوء تلقي گردد. زيرا در اين هنگام شلوغي بيش از حدي به دليل جثه بالغ مولدين ايجاد شده و در نهايت به دنبال استرس زياد، ميزان مصرف آب و خوراك براي تعدادي از كبك ها محدود شده و كاهش مي يابد. لذا بايد پيش مولدين را در سنين ۱۵ تا ۱۷ هفتگي انتقال داد. از ديگر راه هاي افزايش وزن مولدين در آغاز دوره تخم گذاري به تاخير انداختن زمان بلوغ جنسي مي باشد. گرچه بلوغ جنسي زودرس در صورت حصول وزن مطلوب، رضايت بخش و ارزنده مي باشد، اما در صورت عدم وزن گيري استاندارد تا ۱۸ هفتگي، زمان نوردهي گله را بايد به تاخير انداخت. همچنين تغذيه بيشتر كبكها در پيش از دوره تخم گذاري مي تواند موجب افزايش حجم تخم ها گردد. افزايش ميزان تغذيه مي تواند با دفعات مكررغذادهي و كاهش دماي بستر حاصل آيد. در پايان متذكر مي گردد كه هر چند افزايش وزن مولدين و حجم تخم بزرگتر شاخصي مهم و مزيتي قابل توجه تلقي مي گردد اما هر كدام از اين موارد داراي حد استاندارد بوده و در صورت تجاوز، مشكلاتي اعم از تخم هاي بيش از اندازه درشت، كاهش آمار تخم، پارگي مجراي رحم تخمگذاري، تشديد كنيباليسم و در پاره اي از مواقع مرگ كبك مولد را به بار مي آورد.
ترس (استرس)
در كنار رشد سريع، وزن مناسب، دوره هاي مداوم تخم گذاري، روند سريع تكثير و در كل سهولت پرورش بايد توجه داشت كه هميشه موارد زيانبار بالقوه اي در قالب عاملي تهديدگر و مخاطره آميز در لابلاي مراحل پرورش وجود دارد. ترس ناشي از علل گوناگون، عاملي مخرب براي پرندگان بوده كه گاهي اوقات منجر به خسارات جبران ناپذيري مي گردد. در اغلب اوقات ترس معلول مواردي همچون اختلال نور، تنش صوتي و جسم غير معمول تحريك برانگيز مي باشد. در پرورش كبك، قرقاول و بلدرچين، ترس شديدترين اثر سوء خود را در دوره تخم گذاري بجاي مي گذارد. در صورتي كه طي دوره تخم گذاري، عاملي تحريك برانگيز يا تنش زا متوجه گله مولد ( تخم گذار) گردد، در اكثر موارد منجر به كاهش آمار يا قطع دوره تخم گذاري گرديده و در مواردي نه چندان بعيد به تلفات چشم گير گله منتهي مي گردد. همچنين در دوره پرورش گوشتي به رغم اينكه بايد حتي المقدور محيط را جهت وزن گيري مناسب گله آرام نگه داشت، يك مورد تنش صوتي يا قطع ناگهاني نور در شب موجب رميدن تمام گله شده و اثراتي سوء اعم از نقص عضو (شكستگي بال)، كم خوراكي (كاهش وزن) و پارگي عروق در اثر برخورد(مرگ گله) مي گردد. و اما در دوره پرورش جوجه ترس در اكثر مواقع منجر به تلفات مي گردد. زيرا جوجه ها در اثر تحريك ناگهاني بر روي هم ريخته كه منجر به خفگي گرديده و از سوي ديگر به دليل جثه كوچك و حساس دچار پارگي عروق قلبي (خونريزي داخلي) مي گردند. به منظور جلوگيري از تمامي اين موارد مي توان اقداماتي ساده اما موثر را لحاظ نمود.
حتي المقدور بايد از آبخوري و دانخوري اتوماتيك استفاده گرديده تا رفت و آمد چنداني در بستر صورت نگيرد. يا دفعات تعويض آب و خوراك بايد توسط اشخاص معين و مشخصي انجام گيرد. همچنين در باز كردن يا بستن درب سالن پرورش بايد احتياط نمود تا از رميدن جلوگيري گردد. و اكنون مهمترين نكته را مي توان معطوف به شرايط مناسب نور و اعمال دقت هر چه بيشتر جهت جلوگيري از اختلال آن، خلاصه نمود. نور در سيستم پرورش بالاخص دوره تخم گذاري از اهميتي خاص برخوردار است. لذا بايد آنرا به شيوه صحيح تحت كنترل در آورده و در صورت اختلال، طي كوتاهترين فاصله زماني، شرايط را به حالت اوليه تنظيم نمود. در پايان متذكر مي گردد كه در صورت وقوع هر يك از موارد فوق مي توان اقدامات درماني همانند استفاده از مكمل هاي ديپروسيم پلاس و يا ب- كمپلكس را تحت عمل قرار داد.
مديريت مولدين در دوره تخمگذاري
حصول حجم مطلوب و آمار قابل توجه تخم در مولدين، متضمن مديريت موثر و بهينه سيستم تغذيه و تعديل ساختن عواملي همچون نوع تركيب تغذيه، وزن مولدين و زمان تخم گذاري مي باشد كه در صورت رعايت، مي توان بدان دست يافت. اندازه و حجم بيش از حد تخم غالبا در دفعات سوم تخمگذاري به بعد روي داده كه مي تواند موجب افزايش درصد شكستگي، هچ ضعيف و همچنين كاهش آمار تخم گردد. لذا بايد توجه داشت كه رابطه تنگاتنگي بين افزايش حجم تخم و آمار تخم وجود دارد.
اهميت وزن تخم
وزن تخم مرجع اصلي وزن و سطح كيفي عضلات جوجه در زمان هچ مي باشد. زيرا تخم سنگين تر و بزرگتر داراي منبع انرژي (زرده) بيشتري بوده و بنابراين اسكلت و جسم قويتري از جوجه را به همراه خواهد داشت. همچنين آشكار است كه در پي آن جوجه هاي بزرگتر شرايط جوي ۱۰ روز اول پرورش را راحت تر از ساير جوجه ها پشت سر نهاده و در دوره پرورش گوشتي داراي وزن بهتر و ايده آلي خواهند بود. وزن جوجه هاي يكروزه بر روي وزن جوجه هاي۷ روزه تاثير گذاشته و به ازاي هر گرم افزايش وزن در ۷ روزگي، ۸ گرم به وزن جوجه در ۳۸ روزگي افزوده مي گردد. بنابراين مرتب فوق اتخاذ راهكارهايي جهت افزايش حجم تخم در دوره هاي اوليه تخم گذاري را تشديد مي نمايد. بديهي است كه بين وزن تخم در دوره هاي اوليه تخمگذاري و وزن آن در دوره هاي مياني و انتهايي، همبستگي وجود دارد. وزن بدن مولد وبلوغ زودرس در افزايش حجم و آمار تخم در دورهاي اوليه موثر است اما نكته اي كه در ميان مطالب كمتر بدان اشاره مي شود، بدين شرح است كه هر چند افزايش وزن مولد در ابتدا عاملي مثبت بوده ولي در دوره هاي مياني و انتهايي تخمگذاري مي تواند اختلالات و تغييراتي را در حجم و آمار تخم ايجاد نمايد.
عوامل موثر
گله هاي با راندمان و آمار پايين، تخم هاي سنگينتر و با وزن بيشتري را توليد مي كنند. لذا به حداكثر رساندن توليد و آمار تخم در طول عمر مفيد گله، كنترل حجم و اندازه تخم را مي طلبد. مديريت مولدين در طول دوره تخمگذاري بايد به طور صحيح و با در نظر گرفتن فاكتورهايي مهم اعم از وزن مناسب بدن و برنامه نوردهي، صورت پذيرد. افزايش منظم جيره تغذيه، عاملي ضروري جهت تامين وزن بدن مطلوب و در پاره اي از مواقع تنظيم تخمگذاري تلقي مي گردد. به طوري كه تغذيه و ميزان آن جهت تنظيم وزن بدن براي توليد بيشتر متضمن كنترل تغيير ملزومات غذايي پرنده و واكنش هاي ناشي از آن بوده كه در روند توليد مشهود است. در زمان تخمگذاري، تغذيه بايد معطوف به دوام هر چه بيشتر زمان پيك توليد باشد.
تاثيرات وزن بدن
بديهي است كه وزن بيشتر و سنگين بدن، تخم هاي بزرگ و درشت تر را منجر مي گردد. براي مثال افزايش ۱۲% وزن بدن در ۶۰ هفتگي (۱ سال و ۳ ماهگي)، ۱٫۵ گرم را به حجم تخم مي افزايد. بنابراين مي توان استنتاج نمود كه افزايش وزن با افزايش حجم و اندازه تخم رابطه مستقيم و با ميزان و راندمان توليد رابطه عكس دارد.
تغذيه و وزن تخم
تركيبات تغذيه مي تواند تا حد نسبي حجم و اندازه تخم را كنترل نمايد. از مهمترين تركيبات جهت تنظيم حجم تخم، اسيد لينولئيك، پروتئين و دسته اي خاص از اسيد هاي آمينه مي باشند. به طوري كه كاهش يا تغيير هر كدام از اين عناصر باعث كاهش حجم تخم مي گردد. اما بايد توجه داشت كه كاهش اندازه و حجم تخم نبايد قبل از ۴۰ هفتگي صورت پذيرد. لذا استفاده از جيره ثانويه مولد جهت مورد اخير الذكر را مي توان از ۸۸ هفتگي (نيمه دور سوم تخمگذاري)، منظور داشت. اسيد لينولئيك بيشتر در ذرت موجود است و چنانكه ذكر شد، كاهش درصدي از آن، اندازه و حجم تخم را كاهش مي دهد. بنابراين در جيره هايي كه بر اساس ذرت تنظيم مي گردد، مي توان بجاي آن از درصد بيشتر گندم جهت جايگزيني استفاده نمود. در كنار اسيد لينولئيك، به پروتئين اشاره گرديد اما در غالب موارد اين فاكتور از تغذيه دست نخورده باقي مي ماند زيرا كاهش يا افزايش آن تا حد زيادي بر روي توليد تخم تاثير مي گذارد. در معقوله اسيدهاي آمينه، متيونين بيشترين تاثير را بر روي اندازه و وزن تخم به همراه دارد. به طوري كه در بعضي از تحقيقات نشان داده شده كه كاهش اسيد لينولئيك و متيونين در جيره ۵۶ هفتگي (۱ سال و ۲ ماهگي)، تقريبا ۰٫۷ گرم حجم تخم را ۲ ماه بعد (۶۰ هفتگي) بدون افت راندمان، كاهش مي دهد.
افت راندمان تخمگذاري و تغذيه بيش از حد
از مهمترين چالش ها و مشكلاتي كه در گله هاي تخمگذار با آن رو به رو مي شويم افت راندمان و سعي در جهت افزايش با تغذيه بيش از حد مي باشد. براي مثال گله اي كه با راندمان پايين در حال تخمگذاري مي باشد، با فراهم آوردن تغذيه بيش از حد سعي مي شود تا ميزان و آمار توليد رابه پيك رسانده و با همان جيره آن را ثابت نگه داشت. اما بديهي است كه با اين اقدام زماني كه گله به پيك توليد رسيد، بلافاصله ظرف مدت كوتاهي راندمان و آمار توليد افت كرده و در كنار آن هچ ضعيف و افزايش حجم تخم را به بار مي آورد. در صورتي كه مولدين ميزان خوراك بيش از حد مصرف خود براي تخمگذاري را دريافت كنند، داراي ساختار غير عادي تخمدان شده و وزن آنها افزايش مي يابد. تغذيه مولدين بايد به گونه اي باشد كه در ۴ ماه دوره تخمگذاري اندكي افزايش وزن پيدا كرده و با بازپس گيري تدريجي جيره تخمگذار در دوره استراحت، وزن به همان نسبت يا كمتر كاهش يابد. به طوري كه منحني وزن بدن داراي موج سينوسي باشد.
جهت بزرگنمايي تصوير بر روي آن كليك نماييد.
تخمدان كبك تا سن ۴ ماهگي بدون فعاليت جنسي بوده و طي اين مدت هيچگونه تغييري صورت نمي گيرد. اما پس از ۴ ماهگي و پايان رشد جسمي، با اعمال سيكل نوردهي، تغيير و تكامل سيستم تناسلي پرنده صورت پذيرفته كه در پي آن كيسه هاي زرده يا فوليكول شروع به رشد مي كند. پس از اتمام رشد، فوليكول پاره شده و تخمك به داخل مجراي قيفي شكل (اينفاندببولوم) راه مي يابد. سپس وارد قسمت مگنوم و در امتداد آن قسمت گردنه شده و نهايتا در رحم جاي مي گيرد. در داخل رحم، عمل لقاح با اسپرم شكل مي گيرد.